Экономика
Экономика
2019 жылы Ақтөбе облысының ЖӨӨ 1 383 млрд. теңгені құрады (ҚР ЖӨӨ-дегі облыстың ЖӨӨ үлесі 5,0% құрады). Қазақстанның өңірлері арасында ЖӨӨ көлемі бойынша Ақтөбе облысы 6-орында.
Экономиканың негізгі салалары
Өнеркәсіп
Облыстың Қазақстан үшін экономикалық және стратегиялық маңызы зор. Өңір хром қоры бойынша әлемдік көшбасшы болып табылады, оның көлемі 400 миллион тоннадан асады. Жер қойнауында жалпы республикалық титан қорының 40% және никельдің 55% барланған. Облыс аумағында көмірсутек шикізатының болжамды қорларының 30% шоғырланған, өңір мұнайының өнеркәсіптік қорлары республикада үшінші орында.
Алтын, күміс, мыс, мырыш, кобальт, каолин, фосфориттер, мұнайбитумдық жыныстар, құрылыс материалдарын өндіруге арналған шикізат ірі кен орындары бар.
Қазақстан Республикасындағы табиғи газға ең төмен тарифтер рейтингісінде 1-ші орын;
1
Ауыл шаруашылығы
Жер ресурсының зор әлеуеті. Қолда бар 27,0 млн. га ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің тек 37% - ы ғана пайдаланылады.
37%
Логистика
Авиациялық, темір жол, автомобиль магистральдарының қиылысында, Каспий теңізі акваториясына жақын жерде тиімді географиялық орналасуы. Облыс аумағы Азия мен Еуропаның түйіскен жерінде орналасқан
Ақтөбе облысының жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарының ұзындығы 6856,6 км құрайды, оның ішінде: Республикалық маңызы бар 1894 км, облыстық маңызы бар 1262,8 км және аудандық маңызы бар 3699,8 км.
Облыста республикалық маңызы бар автомобиль жолдары бар:
"Ақтөбе-Қандыағаш-Ембі-Шалқар",
"Ақтөбе-Мәртөк",
"Ақтөбе-Орск",
"Ақтөбе-Атырау-РФ шекарасы (Астраханға)".
Облыстық маңызы бар автомобиль жолдары бар:
"Қобда-Мәртөк",
"Покровка-Темір-Кеңқияқ-Ембі",
"Шұбарқұдық-Ойыл-Қобда-Соль-Илецк",
"Ақтөбе-Орск",
"Бадамша-Дон",
"Ақтөбе-Родниковка-Мәртөк",
"Шалқар-Бозой-РУ шекарасы (Нүкіске)",
"Ақтөбе-Болгарка-Шұбарқұдық",
"Ақтөбе-Орск"-Петропавловка-Хазретовка"
6856,6
Экономика салаларының өсу қарқыны
Өнеркәсіп
(2022 жылғы қаңтар-қыркүйек 2021 жылғы қаңтар-қыркүйекке %-бен)
101,8
Ғимарат
(2022 жылғы қаңтар-қыркүйек 2021 жылғы қаңтар-қыркүйекке %-бен)
103,6
Көлік
(2022 жылғы қаңтар-қыркүйек 2021 жылғы қаңтар-қыркүйекке %-бен)
103,1
Ауыл шаруашылығы
(2022 жылғы қаңтар-қыркүйек 2021 жылғы қаңтар-қыркүйекке %-бен)
105,8
Сауда
(2022 жылғы қаңтар-қыркүйек 2021 жылғы қаңтар-қыркүйекке %-бен)
86,5
Байланыс
(2022 жылғы қаңтар-қыркүйек 2021 жылғы қаңтар-қыркүйекке %-бен)
104,2
Ақтөбе облысы бірегей минералды-шикізат базасына ие. Ақтөбе облысының жер қойнауында алтын, күміс, кобальт, калий тұздары, асбест, каолин, шыны және тас түсті шикізат, табиғи Қаптау материалдары, мұнайбитумдық жыныстар, құрылыс материалдарын өндіруге арналған әртүрлі шикізат, минералды су және т.б. жасырылған.
Пайдалы қазбалардың негізгі түрлерінің болжамды қорлары:
- мұнай-1170,0 млн. тонна. (7,69% Қазақстан Республикасы бойынша);
- еркін газ - 120,0 млрд.м3. (Қазақстан Республикасы бойынша 7,1%));
- қоңыр көмір-1330 млн. тонна;
- никель-53 млн. тонна кен;
- мәрмәр-8,0 млн. текше;
- мыс кендері 89,0 млн. тонна кен;
- хромиттер-250,0 млн. тонна;
- фосфориттер-896,0 млн. тонна;
- құм-қиыршық тас қоспасы-130,4 млн. текше;
- кірпіш саздары -25 млн. текше;
- гипс -23,5 млн. тн;
- әктас әк – 35 млн. куб.
2019ж. қаңтар-қыркүйекте қолданыстағы бағамен 1409,6 млрд. теңгенің өнеркәсіп өнімі өндірілді, бұл 2018ж.қаңтар-қыркүйек деңгейіне 105,3% құрады.
Кен өндіру өнеркәсібінде және карьерлерді қазуда 2019ж. қаңтар-қыркүйекте өнеркәсіп өндірісінің индексі 2018ж. қаңтар-қыркүйекпен салыстырғанда 108,6% құрады. Өңдеу өнеркәсібінде өнеркәсіп өндірісінің индексі 2019ж. қаңтар-қыркүйек 2018ж. қаңтар-қыркүйек 2018ж. Химия өнеркәсібі өнімдерінің өндірісі 25,4% - ға, өзге де металл емес минералдық өнімдердің өндірісі-15,4% - ға төмендеді.
Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптауда 2019ж. қаңтар-қыркүйекте өнеркәсіп өндірісінің индексі 2018ж.
Сумен жабдықтау, кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылауда 2019ж. қаңтар-қыркүйекте өнеркәсіп өндірісінің индексі 2018ж. қаңтар-қыркүйекпен салыстырғанда 109,2% құрады.
Ең ірі кен орындары – Солтүстік Трува, Жаңажол, Әлібекмола; ТПИ бойынша – Приорское, Қазанның 50 жылдығы (мыс кендері), Алмаз-Жемчужина, ҚазКСР 40 жылдығы, ҚазКСР 20 жылдығы (хромит кендері) және Жилянское (калий тұздары).
Жер асты суларының 311 кен орны барланған, оның ішінде 3 – бальнеотерапевтік қолдану.
Ақтөбе облысы Мұнай-газ өндіру, тау-кен өндіру және қайта өңдеу өнеркәсібін және минералды шикізатты пайдаланумен байланысты өндірістерді дамыту үшін айтарлықтай мүмкіндіктерге ие. Өңір әртүрлі пайдалы қазбаларға ие, олардың ішіндегі ең маңыздысы көмірсутегі шикізаты, қара металдар – хромиттер, темір, түсті және асыл металдар – мыс, мырыш, алтын, күміс, никель, кобальт, алюминий, титан. Энергетикалық қоңыр көмірдің ірі кен орны, тау-химиялық және керамикалық шикізат кен орындары белгілі. Кенсіз және құрылыс материалдарының кен орындары кең таралған. Қалаларды, кенттерді және өнеркәсіптік кәсіпорындарды қамтамасыз ету үшін шаруашылық-ауыз су және техникалық жер асты суларының көптеген кен орындары анықталып, барланды.
2019 жылғы жағдай бойынша Ақтөбе облысының жер қойнауында:
- 8,23% мұнай,
- 4,69% мұнайда ерітілген газ,
- 6,86% еркін газ,
- 3,50% конденсат,
- 100% хромит,
- 5,2% темір,
- 5,8% мыс,
- 7,8% мырыш,
- 25,5% никель,
- 15,7% кобальт,
- 2,0% алюминий,
- 69,7% титан,
- 29,9% цирконий,
- 4,0% алтын,
- 3,4% күміс,
- 4,0% қоңыр көмір,
- 34,5% фосфорит,
- 96,1% калий тұздары,
- 88,8% вермикулит,
- 100% антофиллит-асбест,
- 28,8% каолин республикалық баланстық қорлардан.
Ресурстық-шикізат базасы
|
Шикізат түрі |
Кен орнының атауы |
|
Темір |
Херсон, Солтүстік Велихов, Горюнское, Оңтүстік Велихов, Ұзынсор, Үшкөл, Шағаршы, Жаңа-Дауыр I, Бенкалы, Бенкалы Оңтүстік, Аралтоғай, Қияқты, Ырғыз, Көкбұлақ, Жанғыз |
|
Алтын |
Батыс Балаталдық, Ақпан, Қоскөл, Шанаш, Оңтүстік Балкымбай, Юбилейное, Тастысай, Сарлыбай, Жыланды, Жыланды |
|
Алюминий |
Соркөл, Оңтүстік Қайыңды, Талдық-Ащысай |
|
Асбест |
Шілде, Қайыңды, Бұғетысай, Геофизикалық – I, Геофизикалық-III-IV, Китарсай |
|
Графит |
Ақтасты |
|
Кианит силлиманит |
Есек-Жол, Бала-Талдық северный, Бригадное, Китарсай |
|
Кварц және кварциттер |
Мерейтой |
|
Әктас |
Анастасьевское, Теренсай, Аулие, Жанажол, Новороссийское, Актастинское, Уймола и др. |
|
Гипс |
Тұзтау, Синтас, Қымызтөбе, Құмсай, Ақшат, Ақжар, Шилісай және т. б. |
|
Вермикулит |
Шолақ-Қайрақты, Алтынтас, Қаратас, |
|
Габбро |
Катынадыр, Сухиновский |
|
Тальк |
Құмсай, Тасқұдық |
Өнеркәсіп өңір экономикасының негізгі саласы болып табылады. Облыстың өнеркәсіп өндірісінің 60,8% – ы тау – кен өнеркәсібіне тиесілі, өңдеу өнеркәсібінің үлесі 32,2% - ды, электрмен жабдықтау-6,3% - ды және сумен жабдықтау-0,7% - ды құрады. Өңірдің жалпы өнеркәсіп құрылымындағы өңдеу саласының үлесі 4,8% - ға өсті. Өңдеу өнеркәсібі өнімін шығарудың нақты көлем индексі 108,4% құрады. "Қазхром "ТҰК "АҚ жаңа ферроқорытпа зауыты (№4 цех), әлемдегі үшінші рельс-арқалық зауыты (АҚШ пен Жапониядан кейін), 120 метрлік темір жол рельстерін шығаруды жолға қойды.
Аймақта Металлургия көлемі қазақстандық ферроқорытпаның 20% - дан астамын құрайтын "Қазхром "ТҰК" АҚ Ақтөбе ферроқорытпа зауытынан тұрады.
Химия өнеркәсібі саласында 17 кәсіпорын жұмыс істейді. Олардың ішінде ірілері "Ақтөбе хром қосындылары зауыты" АҚ (хром ангидрид, хром тотығы, натрий бихроматы, хром сульфаты), "Темір сервис" ЖШС (фосфоритті ұн), "КазЦКУБНитрохим" ЖШС (жарылғыш заттар өндірісі) болып табылады.
2021 жылғы қаңтар-қыркүйекте Ақтөбе облысының экономикалық қызмет түрлері бойынша өнеркәсіп өндірісінің құрылымы
|
Қызмет түрі |
Өнеркәсіп өнімдерін (тауарлар, қызметтер) өндіру көлемі, мың теңге |
Үлес салмағы қызмет түрлері облыстық көлемдегі өнеркәсіп өнімінің % |
|
Кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу Шикі мұнай мен табиғи газ өндіру Өндіру металл кендерін өндіру Тау-кен өнеркәсібі саласындағы техникалық қызметтер |
886 291 165
501 509 033
222 538 627 144 328 262 |
|
|
Өңдеу өнеркәсібі Азық-түлік өнімдерін өндіру Сусындар өндірісі |
449 216 108 42 648 640 3 028 369 |
|
|
Жеңіл өнеркәсіп |
1 579 270 |
|
|
Кокс және мұнай өңдеу өнімдерін өндіру |
40 739 559 |
|
|
Химия өнеркәсібі өнімдерін өндіру |
36 478 946 |
|
|
Резеңке және пластмасса бұйымдарын өндіру |
4 191 436 |
|
|
Өзге де металл емес минералдық өнімдер өндірісі |
22 752 291 |
|
|
Металлургия өнеркәсібі |
261 514 531 |
|
|
Машиналар мен жабдықтардан басқа, дайын металл бұйымдарын өндіру |
4 296 226 |
|
|
Машина жасау |
29 988 717 |
|
|
Жиһаз өндіру |
277 931 |
|
|
Өзге де дайын бұйымдар өндірісі |
3 547 |
|
|
Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау |
63 383 650 |
|
|
Водоснабжение; канализационная система, контроль над сбором и распределением отходов |
10 730 486 |
|
|
Өнеркәсіп-барлығы |
1 621 409 |
100,0 |
Облыс бойынша жалпы ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерінің (қызметтерінің) жалпы шығарылымы 2019ж. қаңтар-қыркүйекте 199,9 млрд.теңгені құрады, бұл өткен жылғы тиісті кезең деңгейінен 1,2% - ға жоғары.
2019ж. қаңтар-қыркүйекте Ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемінің өсуі тірі салмақта мал мен құс сою көлемінің 7,4% – ға, шикі сиыр сүтінің сауылуы - 3,2% - ға, тауық жұмыртқасы-0,8% - ға өсуіне байланысты болды.
2021 жылғы қаңтар-қыркүйекте Ақтөбе облысында ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерінің (қызметтерінің) жалпы шығарылымы (млн. теңге)
|
Ауыл, орман және балық шаруашылығы |
одан: |
||
|
ауыл шаруашылығы |
одан: |
||
|
|
өсімдік шаруашылығы |
мал шаруашылығы |
|
|
199 903,4 |
199 414,0 |
74 297,1 (37,25%) |
124 772,1 (62,74%) |
