Экономика
Экономика
Жалпы өңірлік өнімнің көлемі 2024 жылғы қаңтар-маусымда ағымдағы бағамен 4 4366915,5 құрады. 2023 жылғы қаңтар-маусыммен салыстырғанда нақты ЖӨӨ 7,8% - ға өсті.
Экономиканың негізгі салалары
Өнеркәсіп
Аймақ Қазақстан үшін орасан зор экономикалық және стратегиялық маңызға ие. Аймақ хром қоры бойынша әлемдік көшбасшы болып табылады, оның көлемі 400 миллион тоннадан асады. Жер қойнауында титанның жалпы республикалық қорының 40% және никельдің 55% барланған. Облыс аумағында көмірсутек шикізатының болжамды қорларының 30% шоғырланған, өңірдің өнеркәсіптік мұнай қорлары республикада үшінші орында. Алтын, күміс, мыс, мырыш, кобальт, каолин, фосфорит, мұнай-битум жыныстарының, құрылыс материалдарын өндіруге арналған шикізаттың ірі кен орындары бар.
400
Ауыл шаруашылығы
Ақтөбе облысында 11 415,2 мың га ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер бар, оның ішінде жайылымдар 10 177,6 мың га, шабындықтар 133,1 мың га, егістік жерлер – 702,3 мың га, тыңайған жерлер – 256,3 мың га.
11 415,2
Логистика
Қытай бағытындағы автомобиль тасымалы жыл сайын 2 еседен астам өсімді көрсетеді, контейнерлік тасымалдар 2011 жылғы 1 мың ЖФЭ-ден (жиырма футтық баламасы) 2023 жылы 1 млн ЖФЭ-ге дейін өсті.
1 млн
Экономика салаларының өсу қарқыны
Өнеркәсіп
2024 жылғы қаңтар-қазан 2023 жылғы қаңтар-қазанға % - бен
104,5
Ғимарат
2024 жылғы қаңтар-қазан 2023 жылғы қаңтар-қазанға % - бен
117,4
Көлік
2024 жылғы қаңтар-қазан 2023 жылғы қаңтар-қазанға % - бен
97,5
Ауыл шаруашылығы
2024 жылғы қаңтар-қазан 2023 жылғы қаңтар-қазанға % - бен
100,2
Сауда
2024 жылғы қаңтар-қазан 2023 жылғы қаңтар-қазанға % - бен
112,4
Байланыс
Ақтөбе облысы бірегей минералды-шикізат базасына ие. Ақтөбе облысының жер қойнауында алтын, күміс, кобальт, калий тұздары, асбест, каолин, шыны және тас түсті шикізат, табиғи Қаптау материалдары, мұнайбитумдық жыныстар, құрылыс материалдарын өндіруге арналған әртүрлі шикізат, минералды су және т.б. жасырылған.
Пайдалы қазбалардың негізгі түрлерінің болжамды қорлары:
- мұнай-1170,0 млн. тонна. (7,69% Қазақстан Республикасы бойынша);
- еркін газ - 120,0 млрд.м3. (Қазақстан Республикасы бойынша 7,1%));
- қоңыр көмір-1330 млн. тонна;
- никель-53 млн. тонна кен;
- мәрмәр-8,0 млн. текше;
- мыс кендері 89,0 млн. тонна кен;
- хромиттер-250,0 млн. тонна;
- фосфориттер-896,0 млн. тонна;
- құм-қиыршық тас қоспасы-130,4 млн. текше;
- кірпіш саздары -25 млн. текше;
- гипс -23,5 млн. тн;
- әктас әк – 35 млн. куб.
2024 жылғы қаңтар-қазанда өнеркәсіп өндірісінің көлемі қолданыстағы бағамен 2157594 млн. теңгені құрады, бұл 2023 жылғы қаңтар-қазанға қарағанда 4,5% - ға артық.
Тау-кен өндіру өнеркәсібінде өндіріс көлемі 0,4% - ға, өңдеу өнеркәсібінде-9,8% - ға өсті%
Электр энергиясымен, газбен, бумен, ыстық сумен және кондиционерленген ауамен жабдықтауда - 5,9% - ға. Сумен жабдықтауда, қалдықтарды жинауда, өңдеуде және жоюда, ластануды жою жөніндегі қызметте - 14,5% - ға төмендеу.
Өңірлік пулда қазір ТМК, құрылыс индустриясы, энергетика, мұнай-газ химиясы және т.б. сияқты салаларда 3,9 трлн теңгеге 65 инвестициялық жоба бар, оларды іске қосу 15 мыңнан астам адамды жұмыс орындарымен қамтамасыз етеді.
Ең ірі кен орындары – Солтүстік Трува, Жаңажол, Әлібекмола; ТПИ бойынша – Приорское, Қазанның 50 жылдығы (мыс кендері), Алмаз-Жемчужина, ҚазКСР 40 жылдығы, ҚазКСР 20 жылдығы (хромит кендері) және Жилянское (калий тұздары).
Жер асты суларының 311 кен орны барланған, оның ішінде 3 – бальнеотерапевтік қолдану.
Ақтөбе облысы Мұнай-газ өндіру, тау-кен өндіру және қайта өңдеу өнеркәсібін және минералды шикізатты пайдаланумен байланысты өндірістерді дамыту үшін айтарлықтай мүмкіндіктерге ие. Өңір әртүрлі пайдалы қазбаларға ие, олардың ішіндегі ең маңыздысы көмірсутегі шикізаты, қара металдар – хромиттер, темір, түсті және асыл металдар – мыс, мырыш, алтын, күміс, никель, кобальт, алюминий, титан. Энергетикалық қоңыр көмірдің ірі кен орны, тау-химиялық және керамикалық шикізат кен орындары белгілі. Кенсіз және құрылыс материалдарының кен орындары кең таралған. Қалаларды, кенттерді және өнеркәсіптік кәсіпорындарды қамтамасыз ету үшін шаруашылық-ауыз су және техникалық жер асты суларының көптеген кен орындары анықталып, барланды.
2019 жылғы жағдай бойынша Ақтөбе облысының жер қойнауында:
- 8,23% мұнай,
- 4,69% мұнайда ерітілген газ,
- 6,86% еркін газ,
- 3,50% конденсат,
- 100% хромит,
- 5,2% темір,
- 5,8% мыс,
- 7,8% мырыш,
- 25,5% никель,
- 15,7% кобальт,
- 2,0% алюминий,
- 69,7% титан,
- 29,9% цирконий,
- 4,0% алтын,
- 3,4% күміс,
- 4,0% қоңыр көмір,
- 34,5% фосфорит,
- 96,1% калий тұздары,
- 88,8% вермикулит,
- 100% антофиллит-асбест,
- 28,8% каолин республикалық баланстық қорлардан.
Құрылыс материалдарының: әктас, құрылыс тасы, кірпіш және цемент шикізаты, Құрылыс және кварц құмдары, құм-қиыршық тас қоспасы, саз, гипс, бор және т.б. қорлары іс жүзінде сарқылмайды; оларды барлау және өндіру көлемі тұтынушылардың сұранысымен анықталады.
Аймақтың бәсекелестік артықшылықтары:
- Авиациялық, теміржол және автомобиль магистральдарының қиылысында орналасқан облыстың бірегей географиялық жағдайы, жоғары транзиттік әлеует;
- Бай минералды-шикізат базасының болуы;
- Қолайлы инвестициялық ахуал және инвестициялық белсенділіктің жоғары деңгейі;
- Суармалы егіншілікті дамыту үшін су ресурстарының болуы;
- Жаңартылатын энергия көздерін дамыту мен пайдаланудың жоғары әлеуеті.
Экономикалық қызметтің негізгі түрлері бойынша өнеркәсіптік өндіріс индекстері
2024 жылғы қаңтар - 2023 жылғы қаңтарға пайызбен.
|
|
Сала-жалпы |
оның ішінде |
|||
|
тау-кен өндіру және карьерлерді қазу |
өңдеуші өнеркәсіп |
электрмен, газбен, бумен, ыстық сумен және кондиционермен қамтамасыз ету |
сумен жабдықтау; қалдықтарды жинау, өңдеу және кәдеге жарату, ластануды бақылау жөніндегі іс-шаралар |
||
|
Ақтөбе облысы |
118.6 |
103.3 |
134.7 |
132.6 |
143.5 |
|
Ақтөбе |
144.7 |
100.9 |
143.4 |
140.9 |
151.6 |
|
Алгинский |
104.7 |
100,0 |
106.8 |
96,0 |
103.4 |
|
Әйтекебиский |
139.5 |
141.4 |
100,0 |
117.7 |
100,0 |
|
Байғанинский |
88.2 |
87.8 |
104,0 |
86.1 |
94.2 |
|
Қарғалинский |
119,0 |
182.1 |
100,0 |
111.5 |
99.1 |
|
Хобдинский |
101.5 |
- |
100,0 |
118.8 |
99.6 |
|
Мартукский |
125.4 |
214,0 |
100,0 |
106.8 |
99.7 |
|
Мұғалжарский |
94.4 |
99.2 |
67.7 |
108.7 |
101.6 |
|
Вильский |
139.8 |
- |
100,0 |
122.8 |
100,0 |
|
Темірский |
93.1 |
91.5 |
81.1 |
205,0 |
99.5 |
|
Хромтауский |
114,0 |
114.6 |
102.6 |
100.4 |
148.3 |
|
Шалқарский |
94.9 |
90.6 |
96.9 |
99.3 |
99.6 |
|
Ырғыз |
103.8 |
|
100,0 |
117.5 |
100,0 |
Ресурстық-шикізат базасы
|
Шикізат түрі |
Кен орнының атауы |
|
Темір |
Херсон, Солтүстік Велихов, Горюнское, Оңтүстік Велихов, Ұзынсор, Үшкөл, Шағаршы, Жаңа-Дауыр I, Бенкалы, Бенкалы Оңтүстік, Аралтоғай, Қияқты, Ырғыз, Көкбұлақ, Жанғыз |
|
Алтын |
Батыс Балаталдық, Ақпан, Қоскөл, Шанаш, Оңтүстік Балкымбай, Юбилейное, Тастысай, Сарлыбай, Жыланды, Жыланды |
|
Алюминий |
Соркөл, Оңтүстік Қайыңды, Талдық-Ащысай |
|
Асбест |
Шілде, Қайыңды, Бұғетысай, Геофизикалық – I, Геофизикалық-III-IV, Китарсай |
|
Графит |
Ақтасты |
|
Кианит силлиманит |
Есек-Жол, Бала-Талдық северный, Бригадное, Китарсай |
|
Кварц және кварциттер |
Мерейтой |
|
Әктас |
Анастасьевское, Теренсай, Аулие, Жанажол, Новороссийское, Актастинское, Уймола и др. |
|
Гипс |
Тұзтау, Синтас, Қымызтөбе, Құмсай, Ақшат, Ақжар, Шилісай және т. б. |
|
Вермикулит |
Шолақ-Қайрақты, Алтынтас, Қаратас, |
|
Габбро |
Катынадыр, Сухиновский |
|
Тальк |
Құмсай, Тасқұдық |
Өнеркәсіп өңір экономикасының негізгі саласы болып табылады. Облыстың өнеркәсіп өндірісінің 60,8% – ы тау – кен өнеркәсібіне тиесілі, өңдеу өнеркәсібінің үлесі 32,2% - ды, электрмен жабдықтау-6,3% - ды және сумен жабдықтау-0,7% - ды құрады. Өңірдің жалпы өнеркәсіп құрылымындағы өңдеу саласының үлесі 4,8% - ға өсті. Өңдеу өнеркәсібі өнімін шығарудың нақты көлем индексі 108,4% құрады. "Қазхром "ТҰК "АҚ жаңа ферроқорытпа зауыты (№4 цех), әлемдегі үшінші рельс-арқалық зауыты (АҚШ пен Жапониядан кейін), 120 метрлік темір жол рельстерін шығаруды жолға қойды.
Аймақта Металлургия көлемі қазақстандық ферроқорытпаның 20% - дан астамын құрайтын "Қазхром "ТҰК" АҚ Ақтөбе ферроқорытпа зауытынан тұрады.
Химия өнеркәсібі саласында 17 кәсіпорын жұмыс істейді. Олардың ішінде ірілері "Ақтөбе хром қосындылары зауыты" АҚ (хром ангидрид, хром тотығы, натрий бихроматы, хром сульфаты), "Темір сервис" ЖШС (фосфоритті ұн), "КазЦКУБНитрохим" ЖШС (жарылғыш заттар өндірісі) болып табылады.
2021 жылғы қаңтар-қыркүйекте Ақтөбе облысының экономикалық қызмет түрлері бойынша өнеркәсіп өндірісінің құрылымы
|
Қызмет түрі |
Өнеркәсіп өнімдерін (тауарлар, қызметтер) өндіру көлемі, мың теңге |
Үлес салмағы қызмет түрлері облыстық көлемдегі өнеркәсіп өнімінің % |
|
Кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу Шикі мұнай мен табиғи газ өндіру Өндіру металл кендерін өндіру Тау-кен өнеркәсібі саласындағы техникалық қызметтер |
886 291 165
501 509 033
222 538 627 144 328 262 |
|
|
Өңдеу өнеркәсібі Азық-түлік өнімдерін өндіру Сусындар өндірісі |
449 216 108 42 648 640 3 028 369 |
|
|
Жеңіл өнеркәсіп |
1 579 270 |
|
|
Кокс және мұнай өңдеу өнімдерін өндіру |
40 739 559 |
|
|
Химия өнеркәсібі өнімдерін өндіру |
36 478 946 |
|
|
Резеңке және пластмасса бұйымдарын өндіру |
4 191 436 |
|
|
Өзге де металл емес минералдық өнімдер өндірісі |
22 752 291 |
|
|
Металлургия өнеркәсібі |
261 514 531 |
|
|
Машиналар мен жабдықтардан басқа, дайын металл бұйымдарын өндіру |
4 296 226 |
|
|
Машина жасау |
29 988 717 |
|
|
Жиһаз өндіру |
277 931 |
|
|
Өзге де дайын бұйымдар өндірісі |
3 547 |
|
|
Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау |
63 383 650 |
|
|
Водоснабжение; канализационная система, контроль над сбором и распределением отходов |
10 730 486 |
|
|
Өнеркәсіп-барлығы |
1 621 409 |
100,0 |
Облыс бойынша жалпы ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерінің (қызметтерінің) жалпы шығарылымы 2019ж. қаңтар-қыркүйекте 199,9 млрд.теңгені құрады, бұл өткен жылғы тиісті кезең деңгейінен 1,2% - ға жоғары.
2019ж. қаңтар-қыркүйекте Ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемінің өсуі тірі салмақта мал мен құс сою көлемінің 7,4% – ға, шикі сиыр сүтінің сауылуы - 3,2% - ға, тауық жұмыртқасы-0,8% - ға өсуіне байланысты болды.
2021 жылғы қаңтар-қыркүйекте Ақтөбе облысында ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерінің (қызметтерінің) жалпы шығарылымы (млн. теңге)
|
Ауыл, орман және балық шаруашылығы |
одан: |
||
|
ауыл шаруашылығы |
одан: |
||
|
|
өсімдік шаруашылығы |
мал шаруашылығы |
|
|
199 903,4 |
199 414,0 |
74 297,1 (37,25%) |
124 772,1 (62,74%) |
